همه چیز درمورد لوزه سوم؛ دشمن خاموش تنفس کودکان!

لوزه سوم که در پشت بینی و بالای حلق قرار دارد، بخشی از سیستم ایمنی بدن در دوران کودکی است. وجود آن در سنین پایین طبیعی است اما در برخی کودکان، بزرگ شدن غیرعادی این بافت می‌تواند باعث بروز مشکلات تنفسی و عفونت‌های مکرر شود. شناخت به‌موقع این اختلال برای پیشگیری از عوارض بلندمدت اهمیت زیادی دارد.

لوزه سوم یا آدنوئید برخلاف لوزه‌های دهانی که به‌راحتی قابل دیدن هستند، در پشت مجرای بینی پنهان شده و به همین دلیل تشخیص آن بدون بررسی پزشکی دشوار است. بسیاری از والدین متوجه ارتباط بین علائم تنفسی فرزندشان با لوزه سوم نمی‌شوند تا زمانی که مشکل مزمن و آزاردهنده شود.

تعریف ساده لوزه سوم

لوزه سوم یا آدنوئید، بافت لنفاوی نرمی است که پشت حفره بینی قرار دارد و در مقابله با عوامل بیماری‌زا نقش دارد. برخلاف دو لوزه دیگر که در دو طرف گلو دیده می‌شوند، لوزه سوم قابل مشاهده با چشم نیست و معمولاً از طریق عکس‌برداری یا معاینه تخصصی تشخیص داده می‌شود.

در حالت طبیعی، لوزه سوم پس از ۵ تا ۷ سالگی کوچک می‌شود و در نوجوانی تقریباً از بین می‌رود. اما در برخی موارد بزرگ باقی می‌ماند یا حتی بزرگ‌تر می‌شود و باعث اختلال در تنفس، خواب و حتی رشد طبیعی کودک خواهد شد. گاهی اوقات، لوزه سوم بزرگ‌شده حتی مسیر بینی را تا حدی مسدود می‌کند و منجر به اختلال در اکسیژن‌رسانی کافی در طول شب می‌شود.

علائم بزرگ شدن لوزه سوم

بزرگ شدن لوزه سوم علائمی دارد که معمولاً در رفتار یا سلامت عمومی کودک قابل مشاهده است:

• خر و پف شبانه: یکی از شایع‌ترین نشانه‌ها که معمولاً با خواب ناآرام همراه است
• تنفس از راه دهان: کودک حتی در حالت استراحت، دهان خود را باز نگه می‌دارد
• عفونت‌های مکرر گوش: به دلیل بسته شدن شیپور استاش و عدم تهویه مناسب گوش میانی
• گرفتگی بینی مزمن: بدون وجود ترشحات یا آلرژی خاص
• اختلال در خواب و بیداری‌های مکرر: گاهی با آپنه خواب همراه است
• کاهش تمرکز و بی‌قراری در روز: به دلیل نداشتن خواب عمیق و کافی

همچنی می توان به مشکلات گفتاری یا صدای تو دماغی و تاخیر در رشد یا کاهش وزن در برخی موارد مزمن اشاره کرد.

در برخی کودکان، لوزه سوم بزرگ‌شده ممکن است باعث تغییر در فرم صورت شود که به آن اصطلاحاً “صورت آدنوئیدی” گفته می‌شود. در این حالت، فک بالا جلو آمده، دهان باز می‌ماند و فرم بینی و چانه دچار تغییر می‌شود. این حالت نه تنها از نظر ظاهری، بلکه در رشد دندانی نیز مشکلاتی ایجاد می‌کند.

دلایل بزرگ شدن لوزه سوم

عوامل مختلفی ممکن است باعث بزرگ شدن یا التهاب لوزه سوم شوند:

• سرماخوردگی یا آنفلوآنزاهای متعدد در کودکی
• آلرژی‌های فصلی یا محیطی
• سابقه خانوادگی در بزرگی لوزه سوم
• هوای آلوده یا قرار گرفتن در معرض دود سیگار

سیستم ایمنی ضعیف در کودکان خاص

همچنین کودکانی که به مهد کودک یا محیط‌های شلوغ رفت‌وآمد دارند، بیشتر در معرض عوامل عفونی قرار می‌گیرند که می‌تواند لوزه سوم را تحریک کرده و به بزرگ شدن آن منجر شود.

درمان لوزه سوم؛ از دارو تا جراحی

نوع درمان بستگی به شدت علائم و سن کودک دارد:

• درمان دارویی: در مراحل اولیه ممکن است پزشک از آنتی‌بیوتیک‌ یا داروهای ضد التهاب استفاده کند. این روش بیشتر برای کنترل علائم موقت است.
• استفاده از اسپری‌های بینی یا ضدحساسیت‌ها: در صورتی‌که آلرژی عامل زمینه‌ساز باشد
• درمان جراحی (آدنوئیدکتومی): اگر علائم شدید، مداوم یا همراه با عفونت‌های مکرر گوش و اختلال خواب باشد، عمل جراحی برداشتن لوزه سوم توصیه می‌شود. این جراحی ساده و کم‌عارضه است و معمولاً در سنین بالای ۳ سال انجام می‌شود.

در بسیاری از موارد، کودکانی که تحت عمل آدنوئیدکتومی قرار می‌گیرند، پس از مدت کوتاهی بهبود چشمگیری در خواب، تنفس و حتی اشتهای خود پیدا می‌کنند. این تغییرات باعث افزایش انرژی، تمرکز و رشد بهتر کودک می‌شود.

مراقبت‌های خانگی و توصیه‌های روزمره

در کنار درمان‌های پزشکی، برخی اقدامات خانگی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند:

• تهویه مناسب اتاق کودک و اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود
• افزایش رطوبت هوا با استفاده از دستگاه بخور سرد
• شست‌وشوی بینی با سرم فیزیولوژی برای باز نگه‌داشتن مجاری تنفسی
• رعایت بهداشت تنفسی مانند شستن دست‌ها و جلوگیری از تماس با افراد بیمار
• تغذیه متعادل و سرشار از ویتامین‌ها برای تقویت سیستم ایمنی
• ایجاد برنامه خواب منظم برای کاهش اختلالات خواب

استفاده از بالش مناسب و کمی بلندتر نیز می‌تواند به بهبود وضعیت تنفس کودک در خواب کمک کند. همچنین، پرهیز از مصرف غذاهای محرک مانند شیرینی زیاد و مواد غذایی فرآوری‌شده در زمان بروز علائم توصیه می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر کودک شما دارای یک یا چند مورد از علائم زیر باشد، مراجعه به پزشک ضروری است:

• ادامه خر و پف یا تنفس صدادار بیش از ۲ هفته
• بیدار شدن‌های مکرر شبانه یا نشانه‌های آپنه خواب
• عفونت‌های مکرر گوش و نیاز به مصرف مداوم آنتی‌بیوتیک
• تنفس دهانی مداوم حتی در بیداری
• اختلال در رشد یا کاهش وزن غیرقابل توجیه
• صدای غیرطبیعی یا اختلال در گفتار
• کاهش عملکرد تحصیلی یا بی‌قراری بیش از حد در طول روز

پزشک متخصص گوش، حلق و بینی ممکن است برای تشخیص دقیق، کودک را تحت بررسی‌هایی مانند آندوسکوپی یا عکس‌برداری از ناحیه بینی قرار دهد. در برخی موارد، آزمایش‌های آلرژی نیز انجام می‌شود.

لوزه سوم را جدی بگیرید، نه با ترس بلکه با آگاهی

بزرگ شدن لوزه سوم موضوعی شایع در دوران کودکی است که در صورت تشخیص به‌موقع و پیگیری مناسب، به‌راحتی قابل درمان است. والدین باید نسبت به علائم ظاهری مانند خر و پف، عفونت‌های مکرر و مشکلات خواب حساس باشند. اگر شک دارید، مشورت با پزشک گوش و حلق و بینی می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. توجه به این اختلال ساده، گامی بزرگ در سلامت تنفسی و رشد بهتر کودک شماست.

مراقبت صحیح، پیگیری منظم و ارتباط موثر با پزشک می‌تواند روند درمان را تسهیل کرده و از بروز مشکلات ثانویه پیشگیری کند. همیشه به علائم کودک خود توجه کنید و با آگاهی قدم بردارید.

عضو کانال تلگرام اول فارسی شوید
عضو کانال واتساپ اول فارسی شوید