رژیم غذایی سالم: کلید دستیابی به سالمندی فعال و بدون بیماری
به گزارش اول فارسی ، نتایج یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که پیروی از الگوهای تغذیه سالم می‌تواند راهبردی موثر برای داشتن دوران سالمندی سالم باشد. این مطالعه که در مجله «Nature Medicine» منتشر شده، نقش حیاتی تغذیه را در حفظ سلامت در دوران سالمندی برجسته می‌کند.
تعریف «سالمندی سالم»
«سالمندی سالم» به وضعیتی اطلاق می‌شود که فرد تا سن ۷۰ سالگی به هیچ‌یک از ۱۱ بیماری مزمن شامل انواع سرطان (به‌جز سرطان پوست غیرملانوم)، دیابت، سکته قلبی، بیماری‌های عروق کرونر، نارسایی قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیه، بیماری انسدادی مزمن ریه، پارکینسون، ام‌اس و بیماری ای‌ال‌اس دچار نشده باشد و همچنین دچار افت توانایی ذهنی یا جسمی نیز نشده باشد.
تغذیه و طول عمر سالم: یافته‌های کلیدی پژوهش
این مطالعه بلندمدت، سلامت بیش از ۱۰۵ هزار متخصص را طی ۳۰ سال بررسی کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که تنها ۹.۳ درصد از شرکت‌کنندگان تا سن ۷۰ سالگی بدون ابتلا به بیماری‌های مزمن و بدون افت توانایی ذهنی یا جسمی، سالم باقی ماندند.
بررسی‌ها نشان داد که شاخص تغذیه سالم جایگزین (AHEI) بیشترین ارتباط را با سالمندی سالم داشته و احتمال رسیدن به این مرحله را بیش از دو برابر افزایش داده است. این ارتباط حتی برای سن ۷۵ سالگی نیز چشمگیر بوده و نسبت شانس آن به ۲.۲۴ رسیده است. به عبارت دیگر، هرچه پایبندی به رژیم‌های غذایی سالم بیشتر بوده، احتمال دستیابی به سالمندی سالم نیز بالاتر رفته است.
الگوهای تغذیه‌ای موثر بر سالمندی سالم
پژوهشگران هشت الگوی مختلف تغذیه‌ای را بررسی کرده‌اند و نتایج نشان می‌دهد که تمامی این رژیم‌ها با افزایش شانس سالم ماندن در سال‌های پایانی عمر همراه بوده‌اند، اما میزان تأثیر آن‌ها متفاوت بوده است:
- شاخص تغذیه سالم جایگزین (AHEI): این رژیم که بر مصرف میوه، سبزیجات، غلات کامل، چربی‌های مفید و کاهش مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده و چربی ترانس تاکید دارد، بیشترین ارتباط مثبت را با سالمندی سالم نشان داده است.
- رژیم مدیترانه‌ای جایگزین (aMED) و رژیم دش (DASH): این دو الگو که به ترتیب بر مصرف غذاهای گیاهی، چربی سالم، پروتئین کم‌چرب، و کاهش فشار خون، مصرف بیشتر میوه، سبزی، غلات کامل و پروتئین تمرکز دارند، نیز تأثیری نسبتاً قوی در افزایش شانس سالمندی سالم نشان داده‌اند.
- رژیم ترکیبی «MIND»: این رژیم که ترکیبی از رژیم مدیترانه‌ای و دش است و با هدف حفظ سلامت مغز طراحی شده، عملکرد خوبی در این مطالعه داشته است.
- رژیم سلامت سیاره‌ای (PHDI): این رژیم که بر گیاهخواری و کاهش مصرف گوشت قرمز و مواد فرآوری‌شده تاکید دارد، نیز نتایج امیدوارکننده‌ای به همراه داشته است.
- رژیم گیاهی سالم (hPDI): این رژیم که بر پایه مصرف میوه، سبزی، غلات کامل، حبوبات و مغزها است، هرچند تاثیر مثبتی داشته، اما اثر آن نسبت به دیگر الگوهای تغذیه‌ای کمی ضعیف‌تر گزارش شده است.
عوامل مؤثر و نکات کلیدی
- چربی‌های ترانس: مصرف چربی‌های ترانس بدترین تاثیر را بر سالمندی دارند، به طوری که شانس رسیدن به سالمندی سالم را تقریباً به نصف کاهش می‌دهند.
- غذاهای فرافرآوری‌شده (UPFs): مصرف بیشتر این غذاها با کاهش احتمال سالم ماندن در سال‌های پیری همراه است.
- مواد غذایی با بیشترین تأثیر مثبت: میوه، چربی‌های غیراشباع، غلات کامل و سبزیجات بیشترین تأثیر مثبت را داشته و احتمال رسیدن به سالمندی سالم را تا دو برابر افزایش داده‌اند.
تأثیر رژیم غذایی در گروه‌های خاص
ارتباط میان رژیم غذایی و سالمندی سالم در برخی گروه‌ها قوی‌تر بوده است؛ از جمله در زنان، افراد سیگاری، کسانی با شاخص توده بدنی بالاتر از ۲۵، افرادی با فعالیت بدنی کم و کسانی که وضعیت اقتصادی-اجتماعی پایین‌تری دارند. این گروه‌ها معمولاً در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری‌ها هستند و به همین دلیل، تأثیر رژیم غذایی سالم بر سلامت آن‌ها بیشتر مشاهده شده و می‌توانند بیش از دیگران از فواید آن بهره‌مند شوند.
